مقاله تحلیلی: انواع سقف های پر استفاده و رایج در ایران

در این مقاله می خواهیم انواع سقف های رایج در ساختمان سازی را بررسی و معرفی کنیم. این سقف ها عبارتند از سقف کامپوزیت، عرشه فولادی، کرومیت، تیرچه بلوک، وافل و کوبیاکس و یوبوت.

سقف کامپوزیت

سقف کامپوزیت (مرکب) سقفی است که از ترکیب فولاد و بتن ساخته می شود، که بتن در این نوع سقف به عنوان عضو فشاری در بالای تیر فلزی و از پروفیل های آهن به عنوان عضو کششی استفاده می شود. در سقف کامپوزیت برای اینکه یکپارچگی سقف رعایت شود از برش گیر (ناودانی، نبشی یا گل میخ) استفاده می شود.

انواع سقف کامپوزیت (مرکب)

با توجه به نوع مصالح مصرفی در اجرا ۲ نوع سقف کامپوزیت داریم.

۱. سقف کامپوزیت ساده

این سقف شامل؛ تیرهای فرعی، برشگیر از نوع ناودانی، شبکه های میلگرد حرارتی و دال بتنی می باشد.

انواع سقف های پر استفاده و رایج در ایران

۲. سقف عرشه فولادی

این سقف شامل؛ تیر های فرعی، ورق های فولادی شکل داده شده، برشگیر از نوع گل میخ، شبکه میلگردهای حرارتی و دال بتنی می باشد.

انواع سقف های پر استفاده و رایج در ایران

مزایای سقف کامپوزیت

کاهش مصرف بتن
عدم نیاز به شمع بندی
یکپارچگی سقف و اسکلت سازه
اجرای سقف کامپوزیت نسبتا آسان است
کاهش مصرف فولاد به دلیل عملکرد مرکب
وزن پایین سقف و در نتیجه سبک شدن کل سازه
مقاومت بالا در مقایسه با دیگر سقف ها از جمله سقف تیرچه بلوک

معایب سقف کامپوزیت

شاید فکر کنید سرعت اجرای سقف کامپوزیت بیشتر از سقف تیرچه بلوک، کرومیت و … است شاید در مراحل اولیه اینطور باشد اما اگر در حالت کلی اگر بررسی کنیم می بینیم که به دلیل انجام کاذب کاری و … برای اجرای پروژه زمان بیشتری طول می کشد.
این نوع سقف به دلیل داشتن لرزش، سقفی مناسب برای پروژه های مسکونی نمی باشد مگر اینکه قبل از بتن ریزی، زیر سقف را کامل شمع بندی کنیم که در این صورت اجرای همزمان چند سقف با هم، دیگر وجود نخواهد داشت.
هزینه ی تمام شده سقف کامپوزیت به دلیل اجرای سقف کاذب در زیر آن، از دیگر سقف ها (تیرچه بلوک، کرومیت و …) بیشتر است.

سقف کامپوزیت نیاز به شمع بندی ندارد: در اجرای سقف کامپوزیت بعد از نصب کردن تیرهای فرعی، شمع بندی موقتی تکیه بر تیرهای فرعی قرار می دهند تا زمانی که بتن ریخته شود و به مقاومت کافی برسد، این شمع بندی موقت بارهای وارده را تحمل کند.

سقف عرشه فولادی

سقف عرشه فولادی در واقع همان سقف کامپوزیت می باشد با این تفاوت که در آن ورق های کنگره دار فولادی (ورق گالوانیزه ذوزنقه ای) به جای قالب موقت بتن استفاده شده است. این قالب به عنوان قالب مدفون در سقف باقی می ماند.

اجزای تشکیل دهنده سقف عرشه فولادی

ورق فولادی ذوزنقه ای شکل
برشگیر (گل میخ)
آرماتور
بتن

انواع سقف های پر استفاده و رایج در ایران

مزایای سقف عرشه فولادی

حذف قالب بندی
حذف میلگردهای کششی در سقف
عبور و نصب آسان تاسیسات ساختمانی
امكان بتن ریزی کلیه سقف ها در یک زمان
کاهش وزن مرده سقف و سبک شدن سازه
۱۵ % تا ۲۰ % صرفه جویی در مصرف بتن سقف
۶۰ % تا ۷۰ % صرفه جویی در مصرف میلگرد سقف
۲۰ % تا ۳۰ % صرفه جویی در مصرف فولاد اسکلت سازه
نصب به راحتی و بدون جوشکاری با گل میخ های فولادی
سقف عرشه فولادی عمری طولانی (بیشتر از ۶۰ سال) دارند
سرعت اجرای بسیار بالا (حداکثر ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ متر در روز آماده بتن ریزی)
افزایش فواصل تیرریزی بین ۳ تا ۵ متر بدون شمع بندی و حذف قالب بندی
وزن کمتر سقف باعث کاهش کل وزن سازه و در نتیجه سبک شدن اسکلت می شود
در سازه های اسکلت فولادی وزن فولاد تا ۲۲ کیلوگرم در هر متر مربع کاهش می یابد
۴۰ % سبک تر از سقف های تیرچه بلوک و ۲۲ % سبک تر از سقف های کامپوزیت سنتی
در نتیجه مصرف کم فولاد، بتن، حمل نقل و … باعث کاهش مبلغ قابل توجهی از هزینه ها می شود.
مقاومت سقف عرشه فولادی به هنگام آتش سوزی، در مقایسه با سایر سقف ها چندین برابر بیشتر است
به دلیل وزن سبک سقف عرشه فولادی، می توانیم متراژ زیادی در حد ۱۰۰۰ متر مربع از این نوع سقف را تنها با یک کامیون به محل ساختمان حمل کنیم.
حجم زیادی از فولاد به کار رفته در سقف عرشه فولادی، قابل بازیافت می باشد که این مسئله هم به سود محیط زیست می باشد و هم باعث صرفه جویی اقتصادی می شود.
افزایش سرعت و ایمنی در حین اجرای سقف (سرعت اجرا ۱۲ برابر سقف های معمولی از جمله دال بتنی و تیرچه و بلوک) قابل ذکر است که سقف عرشه فولادی برای نیروی انسانی، ایمنی بسیار بالایی دارد که عرشه فولادی مانند یک سکو عمل می کند و خطر سقوط کارگران را کاهش می دهد.

معایب سقف عرشه فولادی

مهمترین و اصلی ترین عیب این سقف لرزش آن می باشد. اما باید این نکته را در نظر داشته باشید که در صورتی که سقف عرشه فولادی را طبق ضوابط و استانداردهای موجود در مبحث دهم مقررات ملی ساختمان اجرا شود لرزش های شدید در آن به وجود نمی آید.

بد نیست بدانید چه عواملی باعث ایجاد و یا تشدید لرزش ها در سقف عرشه فولادی می شوند؛

ارتفاع عرشه فولادی
فاصله تیر ریزی بین تیرهای فرعی
رعایت نکردن ضخامت حداقل بتن ریزی
انتخاب نکردن درست ضخامت ورق فولادی

تیرچه کرومیت

تیرچه کرومیت نوعی سقف پیش ساخته می باشد، مانند سقف تیرچه بلوک که شباهت زیادی به سقف تیرچه و بلوک دارد. برای ساخت سقف تیرچه کرومیت از تیرچه فولادی با جان باز در ترکیب با بتن، استفاده می شود. با توجه به اینکه سقف تیرچه بلوک معایبی نظیر؛ حتما نیاز به شمع بندی در زیر سقف می باشد و همین شمع بندی فضای زیادی را اشغال می کند که دست و پا گیر و هزینه بر نیز خواهد بود.

بنابراین سقف کرومیت به علت اینکه خودش می تواند وزن خود، به همراه متعلقاتش را تحمل کند دیگر نیازی به شمع بندی ندارد.

مزایای سقف تیرچه کرومیت

۱. همانطور که در بالا هم ذکر شد نیازی به شمع بندی در این نوع سقف ها نیست.

۲. با توجه به عدم نیاز به شمع بندی، سرعت اجرای بسیار بالایی دارند.

۳. قابلیت اجرا در ساختمان های فولادی، بتنی، بنایی

۴. هزینه ی کمتر و مدت زمان کم اجرا

۵. یکپارچگی سقف به علت جوش شدن و در نتیجه باربری بیشتر سازه

۶. امکان بتن ریزی چند سقف به صورت همزمان و در یک مرحله

۷. مصرف کمتر تعداد تیرچه ها در سقف ها به دلیل فاصله ی ۷۰ سانتی متری تیرچه ها از هم

۸. سبک شدن سازه به دلیل مصرف کمتر تیرچه و بتن ریزی

۹. آسانی در اجرای داکت و عبور تاسیسات

۱۰. کاهش مصرف بتن به دلیل فاصله ی بیشتر تیرچه کرومیت

معایب سقف تیرچه کرومیت

به نیروی ماهر و مجرب نیاز دارد
تیرچه ها حتما باید از نظر کیفی کنترل شوند و دارای استاندارد لازم باشند.
همانند سقف طاق ضربی تیرچه ها بعد از گذشت مدت زمانی از گچ کاری از زیر سقف مشخص می شوند.

انواع سقف های پر استفاده و رایج در ایران

تیرچه بلوک

تیرچه بلوک یکی از رایج ترین و متداول ترین سقف های موجود در ایران می باشد. سقف تیرچه و بلوک نوعی دال یک طرفه می باشد که از سه عنصر ۱. دال، ۲. تیرچه، ۳. بلوک (یا یونولیت) تشکیل شده است، که تیرچه ها و بلوک ها خودشان انواع مختلفی دارند. در این سیستم از تیرچه ها به عنوان تیر فرعی استفاده می کنند و تنها وظیفه ی بلوک ها (یا یونولیت) پرکنندگی می باشد و نقش سازه ای ندارند.

اجزای اصلی سقف تیرچه بلوک

تیرچه
بلوک
میلگرد حرارتی، افت، میلگرد منفی
بتن پوششی (بتن درجا)

انواع سقف های پر استفاده و رایج در ایران

سقف وافل

سقف وافل که به این نوع سقف، مجوف شبکه ای و قابلمه ای نیز می گویند در واقع همان سقف دال بتنی با تیرهای فرعی می باشد پس سقف وافل تکنولوژی جدیدی به حساب نمی آید بلکه ما با قالب جدیدی رو به رو هستیم که این قالب ها باعث می شوند که سرعت کار ما به شدت بالاتر برود.

بشر از هزاران سال پیش از سقف های وافل استفاده می کرده است، اما استفاده از آن در ساختمان ها از سال ۱۹۴۰ میلادی با کاربری های مختلف آغاز گردید.

برخی از ویژگی ها و مزایای سقف وافل

فواصل زیاد ستون ها و امکان تعبیه دهانه ی بزرگ حتی تا ۱۸ متر به منظور تامین پارکینگ در ساختمان
امکان استفاده از فضای توخالی سقف به منظور اجرای تاسیسات و نحوه ی دسترسی آسان به آنها
جابجایی ستون های قرار گرفته در نقاط اصلی پلان
گسترش پیدا کردن عرصه مفید بنا
کاهش ۳۰ درصدی هزینه در اجرای هر سقف
ایجاد گشایش در معماری و تامین فضا
حذف تیرچه های پیش ساخته و یونولیت
کاهش ضریب انتقال صوت و حرارت
کاهش هزینه در قالب و آرماتوربندی
اجرای سریعتر این نوع سقف به دلیل اینکه از ابتدا، سقف در یک مرحله اجرا می شود و همزمان ویبره و ماله کشیده می شود.
کاهش حجم بتن ریزی و در نتیجه کاهش وزن مرده و جرم لرزه ای
امکان اجرا در سازه های بتنی و فلزی
ضخامت این نوع سقف چیزی در حدود ۲۵ تا ۶۰ سانتی متر می باشد
عرض تیرچه های آن در حدود ۱۰ تا ۲۰ سانتی تر می باشد
فاصله ی مرکز به مرکز تیرچه های فرعی در حدود ۶۰ تا ۹۰ سانتی متر می باشد
فضای کم برای انبار کردن در محیط کارگاه با فرو رفتن داخل هم و حمل و نقل کم هزینه
ظرفیت باربری این نوع سقف نسبت به سایر دال ها بیشتر می باشد
و بسیاری از موارد دیگر از جمله زیبایی این نوع سقف و …

معایب سقف وافل

به ارتفاع کف به کف بیشتری نیاز دارد که در نتیجه باعث می شود تعداد طبقات کل سازه کاهش پیدا کند و برای اجرای آن در تعداد طبقات زیاد مناسب نباشد.
نیاز به قالب های خاصی دارد که هزینه ی بیشتری دارند اما در کل با توجه به مصرف کم بتن و موارد دیگر هزینه ی پایان تری (حدود ۳۰ درصد کمتر از اجرای سایر سقف ها) دارند. پس نمیتوان این مورد را جزو معایب آن حساب کرد!
نیاز به نظارت دقیق و کارگران ماهر دارد.
در منطقه هایی که شدت باد بسیار زیاد می باشد مناسب نیستند.

انواع سقف های پر استفاده و رایج در ایران