مقاله تحلیلی: زلزله ها چگونه به وجود می آیند؟

ابتدا اجازه دهید قبل از وصف چگونگی وقوع زلزله، در مورد صفحات زمین که شامل 7 صفحه اصلی تکنوتیک و صفحات کوچک‌تر متعدد است، صحبت کنیم. این صفحات در جهت‌های مختلفی حرکت می‌کنند و همچنین سرعت متفاوتی با صفحات کناری دارد:

گاهی اوقات صفحه جلویی کندتر است، صفحه پشتی به صفحه جلویی برخورد می‌کند و کوه‌ها شکل می‌گیرند.

از طرفی دیگر، 2 صفحه از هم فاصله می‌گیرند و دره یا بریدگی به وجود می‌آید.

در موردی دیگر 2 صفحه کنار هم در جهت موافق یا مخالف حرکت می‌کنند.

این 3 نوع اندرکنش داخل صفحه‌ای به ترتیب همگرا، واگرا و مرزهای انتقالی هستند (شکل 1). سرعت نسبی مرزهای صفحات در سراسر زمین متغیر است، به‌طور میانگین به چندین یا ده‌ها سانتیمتر در سال می‌رسد.

سنگ و کلوخ‌ها از مصالح الاستیک تشکیل شده‌اند و انرژی کرنش الاستیک در آن‌ها حین تغییر شکل در هنگام حرکت صفحات بزرگ تکنوتیک زمین، ذخیره می‌شود؛ اما مصالح تشکیل‌دهنده سنگ‌ها، شکننده است، بنابراین هنگامی‌که سنگ‌ها در ناحیه ضعیف پوسته زمین به حد مقاومت خود برسند، حرکت ناگهانی در آن ناحیه رخ می‌دهد (شکل 2). طرف دیگر گسل (ترکی در سنگ‌ها که حرکت از آنجا شروع می‌شود) ناگهان دچار لغزش و انرژی کرنشی الاستیک بسیار بزرگ ذخیره‌شده در سنگ‌های سطح زمین، آزاد می‌گردد. برای مثال، انرژی آزاد شده در زلزله هند 2001 تقریباً 400 برابر انرژی بمب اتم سال 1945 هیروشیما است.

لغزش ناگهانی در گسل‌ها باعث ایجاد زلزله می‌شود. لرزش شدید زمین وقتی‌که انرژی کرنشی الاستیک بزرگ گسترده‌ای به‌طور امواج لرزه‌ای در میان حجم و سطوح زمین، آزاد می‌گردد،‌ رخ می‌دهد و پس از اتمام زلزله فرایند تجمیع کرنش در گسل اصلاح شده دوباره شروع می‌شود (شکل 3). محققین کره زمین این را بنام تئوری برگشت الاستیک می‌شناسند. قسمتی از مواد داخل گسل که معمولاً دچار لغزش می‌شوند و 3 مؤلفه حجمی را تشکیل می‌دهند که مؤلفه طولی آن ده‌ها کیلومتر است.

انواع زلزله‌ها

اکثر زلزله‌ها در دنیا در جهت مرزهای صفحات تکنوتیک رخ می‌دهند و نام آن‌ها زلزله‌های میان صفحه‌ای است. تعدادی از زلزله‌ها نیز داخل یک صفحه به دور از مرز صفحه، بنام زلزله داخل صفحه، اتفاق می‌افتند. در هر 2 نوع زلزله، لغزش در 2 جهت عمودی و افقی (حرکت دارای شیب) و جهات جانبی (لغزش در امتداد) تولید می‌شود (شکل 4). معمولاً یکی از این جهات تعیین‌کننده هستند.

منبع

ترجمه شده توسط تیم مترجمین ۸۰۸

اگر دوست دارید به تیم مترجمین ۸۰۸ بپیوندید، با ما تماس بگیرید.

دریافت فایل PDF مقاله برای اعضای VIP رایگان است. سایر کاربران با پرداخت ۵۰۰ تومان می توانند اقدام به دریافت این فایل کنند.