یادداشت پانزدهم: تقلب علمی در بین دانشگاهیای کشور!

همواره در سال های اخیر موضوع تقلب علمی دانشگاهیان یکی از معضلاتی بوده که در مجامع علمی بحث ها را به خود معطوف کرده است. با توجه به اینکه خیل عظیمی از دانشگاهیان ترجیح میدهند ولو در ازای پرداخت مبالغ بالا برای آنکه مقاله در دست چاپشان در سریع ترین زمان ممکن در یکی از ژورنال های علمی به چاپ برسد ، مقاله خود را برای اینگونه کنفرانس ها ویا ژورنال هایی میفرستند که بعضا شاهدیم از کیفیت علمی خوبی هم برخوردار نیستند. اما علت این تعجیل اساتید در ثبت مقالات ISI در مجلات با کیفیت پایین در چیست؟

همانطور که احتمالا در جریان هستید در شماره 33 از رادیو808 در بین صحبت هایی که با میهمان این شماره جناب دکتر علی فاخر داشتیم به بحث تقلب علمی دانشگاهیان در موضوع مقاله نویسی و ارسال مقاله به ژورنال های تقلبی صحبت هایی داشتیم که لازم دیدم برای توضیح بیشتر بر روی این مساله و ارائه منابع مرتبط یادداشت این هفته را به این موضوع اختصاص دهم.

• شیوه تشخیص ژورنال تقلبی از زبان دکتر علی فاخر، استاد دانشگاه تهران

آنچه از زبان جناب دکتر فاخر به عنوان معیار های تفاوت ژورنال غیر تقلبی از تقلبی حائز اهمیت است، داشتن همزمان دو فاکتور زیر عنوان شده است:

1- اگر ژورنالی برای چاپ مقاله شما در آن تقاضای پول کرد.

2- اگر اطلاعات منتشر شده در ژورنال برای عموم Open Access باشد یعنی عموم بتوانند مقالات آنرا به راحتی دانلود کنند.

اگر هنوز موفق به شنیدن این شماره از رادیو 808 نشدید قسمت مربوط به بحث این یادداشت را از درون این شماره از رادیو 808 جدا کردم تا از طریق پلیر آنلاین زیر بتوانید بحث مربوطه را بشنوید:

• ایران پیشرو در ارسال مقالات علمی در دنیا

در یادداشت پنجم خودم در سایت به بحث ازدیاد مقاله دانشگاهیان ایرانی در مجامع بین المللی اشاره ای داشتم برای نمونه در پانزدهمین کنفرانس جهانی مهندسی زلزله که همین چند وقت پیش در لیسبون پرتغال برگزار شده است بنا به گزارش وبسایت رسمی این کنفرانس ایران در رده دوم کشور های شرکت کننده با بیشترین مقاله ارسالی به این کنفرانس بوده است که اگر بخواهیم آمار ارائه شده را با میزان جمعیت کشورمان مقایسه کنیم در واقع در حال حاضر ما پیشرو در ارائه مقالات علمی به کنفرانس ها و ژورنال های علمی دنیا میباشیم. اما اگر یکچنین آماری اگر برای تعداد مقالات علمی کشورمان ویژه ژورنال های معتبر علمی دنیا بیان شود آیا باز ما در رده اول ارسال مقالات علمی با کیفیت در دنیا به شمار خواهیم رفت؟

طبق گزارش مجله نیچر ایران در سال 2011 با ۲۰٪ رشد در تعداد مقالات چاپ شده نسبت به سال پیش در جهان رتبه‌ی اول را داراست. این مقایسه را با حساب نسبت جمعیت کشور های مختلف میتوانید در تصویر این شکل مشاهده کنید.

• معرفی وبسایت استادان علیه تقلب

از سال 1387 به همت تعدادی از اساتادان دانشگاه های کشور گروهی به منظور مبارزه و شناساندن متقلبان علمی ایجاد شده است که این گروه فعالیت خود را در ابتدا با وبلاگی که به منظور اطلاع رسانی در همین راستا ایجاد کرده بودند شروع کردند تا اینکه از چند وقت پیش این فعالیت در وبسایت جدید pap.blog.ir پیگیری می شود، برای ورود به این پایگاه می توانید از طریق این لینک اقدام کنید.

در درباره ما این وبسایت آمده است:

اما این بحث تنها به مقوله مقالات علمی محدود نمیشود ، بلکه به عقیده بسیاری از کارشناسان، ورودی بیش از اندازه دانشگاه های کشور در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری و از آنطرف کمبود امکانات نرم افزاری و سخت افزاری لازم برای این حجم زیاد از دانشجو در سال های اخیر باعث نزول کیفیت پایان نامه های دانشجویی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری در کشورمان شده است. در همین راستا مقاله ای خبری موجود است که می توانید از طریق این لینک دانلود و مطالعه کنید.

• چگونه تقلب علمی را می توان متوقف کرد؟

در پایان این یادداشت پس از اشاره به بحث های انجام گرفته در این زمینه شاید این سوال همچنان مطرح باشد که راه مقابله با اپیدمی شدن این معضل کنونی در چیست؟ به گزارش نیچر که در این مقاله آمده است راه های توقف انتشار تقلب های علمی را می توان به آگاه سازی دانشگاهیان با لیست ژورنال های تقلبی موسوم به BlackList Journal و معرفی متقلبان علمی و همچنین کنترل بیشتر داوران اینگونه ژورنالها و کنفرانس بر روی مقالات دریافت شده اشاره کرد. این مقاله را از این لینک می توانید دانلود کنید.

به نظر میرسد با ملاک قرار گرفتن تعداد مقالات ISI بیشتر برای اساتید دانشگاه ها جهت بالا رفتن رتبه های دانشگاهی به دانشیاری و استاد تمامی، این موضوع به ابزاری جهت سوء استفاده در کپی برداری و چاپ مقالات در هر نوع ژورنالی ولو با کیفیت پایین شده است. بنابراین یک راه برای پیشگیری از شیوع این بیماری در دست سیاست گذاری های آموزشی وزارت علوم است تا شاهد قربانی کیفیت به خاطر کمیت نباشیم.

مجتبی اصغری سرخی

مدیرعامل گروه آموزشی 808

27 مهر 1391